subjects
finite non-subjunctive verbs
subjunctives
direct object or direct object equivalents
If by chance you doubt that one of these
is correct, please do ask me: there is a welter of detail
here, and I might have missed something or miscolored it,
etc. I have done my best not to, however.
divi claudii αποκολοκυντωσις
Quid actum sit in
caelo ante diem III idus Octobris anno nouo,
1.1.1
initio saeculi felicissimi, uolo
memoriae tradere. nihil nec
off-
ensae nec gratiae dabitur. haec ita uera. si quis
quaesiuerit unde
sciam, primum, si noluero, non respondebo.
quis coacturus
est?
ego scio
me liberum factum, ex quo suum diem obiit ille, qui 5
uerum prouerbium fecerat,
aut regem aut fatuum nasci opor-
tere. si libuerit respondere, dicam quod
mihi in buccam uenerit.
2.1
quis umquam ab historico iuratores exegit?
tamen si necesse
fuerit auctorem
producere, quaerito ab eo qui Drusillam euntem
in caelum uidit: idem Claudium
uidisse se dicet iter facientem
'non passibus aequis'. uelit nolit,
necesse est illi omnia uidere 5
quae in caelo aguntur:
Appiae uiae curator est, qua scis
et diuum
Augustum et Tiberium Caesarem ad deos isse. hunc
si inter- 3.1
rogaueris, soli narrabit:
coram pluribus numquam uerbum
faciet. nam ex quo in senatu iurauit se Drusillam
uidisse caelum
ascendentem et illi pro tam bono nuntio
nemo credidit quod
uiderit, uerbis conceptis affirmauit se non indicaturum etiam
si 5
in medio foro hominem occisum uidisset. ab hoc ego
quae tum
audiui, certa
clara affero, ita illum saluum et felicem habeam.
iam Phoebus
breuiore uia contraxerat arcum 2.1.1
lucis et obscuri crescebant
tempora Somni,
iamque suum uictrix augebat
Cynthia regnum,
et deformis Hiems gratos carpebat
honores
diuitis Autumni iussoque senescere
Baccho 5
carpebat raras serus
uindemitor uuas.
puto magis intellegi si dixero: mensis
erat October,
dies III
idus 2.1
Octobris. horam non possum certam
tibi dicere (facilius inter
philosophos quam inter horologia conueniet)
tamen inter
sextam et septimam erat. 'nimis
rustice! <adeo his> adquiescunt
3.1
omnes poetae, non contenti ortus et
occasus describere, ut etiam
medium diem inquietent:
tu sic transibis
horam tam bonam?'
iam medium curru Phoebus diuiserat
orbem 4.1
et propior Nocti fessas quatiebat
habenas
obliquo flexam deducens tramite lucem:
Claudius animam
agere coepit nec inuenire exitum poterat.
tum Mercurius, qui semper ingenio eius delectatus esset,
3.1.1
unam e tribus Parcis seducit et ait:
'quid, femina crudelissima,
hominem miserum torqueri pateris? nec umquam tam
diu
cruciatus cesset?
annus sexagesimus et quartus est, ex quo cum
anima luctatur. quid huic et reipublicae inuides?
patere mathe-
2.1
maticos aliquando uerum dicere, qui
illum, ex quo
princeps
factus est, omnibus annis omnibus
mensibus efferunt. et
tamen
non est mirum si errant et horam
eius nemo nouit:
nemo enim
umquam illum natum putauit. fac quod faciendum est: 5
dede neci, melior uacua sine
regnet in aula.'
sed Clotho 'ego
mehercules' inquit 'pusillum temporis adicere
illi 3.1
uolebam, dum hos
pauculos qui supersunt ciuitate
donaret'
(constituerat enim omnes Graecos, Gallos, Hispanos,
Britannos
togatos uidere) 'sed quoniam placet
aliquos peregrinos in semen
relinqui et tu ita iubes fieri, fiat.'
aperit tum capsulam
et tres 4.1
fusos profert: unus erat
Augurini, alter Babae, tertius Claudii.
'hos' inquit 'tres uno anno exiguis
interuallis temporum diuisos
mori iubebo, nec illum incomitatum dimittam.
non oportet enim
eum, qui modo se
tot milia hominum sequentia uidebat,
tot 5
praecedentia, tot circumfusa, subito solum destitui. contentus
erit his interim
conuictoribus.'
haec ait et turpi conuoluens
stamina fuso
4.1.1
abrupit stolidae regalia tempora uitae.
at Lachesis, redimita comas, ornata
capillos,
Pieria crinem lauro
frontemque coronans,
candida de niueo subtemina uellere sumit
5
felici moderanda
manu, quae ducta colorem
assumpsere nouum. mirantur
pensa sorores:
mutatur uilis pretioso lana
metallo,
aurea formoso descendunt saecula
filo.
nec modus est illis: felicia
uellera ducunt
10
et gaudent implere
manus: sunt
dulcia pensa.
sponte sua festinat
opus nulloque labore
mollia contorto descendunt
stamina fuso;
uincunt Tithoni, uincunt et Nestoris annos.
Phoebus adest cantuque iuuat
gaudetque futuris
15
et laetus nunc plectra mouet,
nunc pensa ministrat:
detinet intentas cantu fallitque
laborem.
dumque nimis citharam
fraternaque carmina laudant,
plus solito neuere
manus humanaque
fata
laudatum transcendit opus.
'ne demite, Parcae'
20
Phoebus ait 'uincat
mortalis tempora
uitae
ille mihi similis uultu similisque
decore
nec cantu nec uoce minor.
felicia lassis
saecula praestabit legumque silentia
rumpet.
qualis discutiens fugientia Lucifer
astra 25
aut qualis surgit redeuntibus Hesperus
astris,
qualis, cum primum
tenebris Aurora
solutis
induxit rubicunda diem,
Sol aspicit
orbem
lucidus et primos a carcere concitat
axes:
talis Caesar adest, talem
iam Roma Neronem
30
aspiciet. flagrat nitidus
fulgore remisso
uultus et adfuso ceruix formosa
capillo.'
haec Apollo.
at Lachesis, quae
et ipsa homini formosissimo 2.1
faueret, fecit
illud plena manu et Neroni multos annos de suo
donat. Claudium
autem iubent omnes
χαίροντας, εὐφημοῦντας ἐκπέμπειν
δόμων.
et ille quidem animam
ebulliit, et ex eo desiit uiuere uideri.
5
expirauit autem dum comoedos audit,
ut scias me non sine
causa
illos timere. ultima
uox eius haec inter homines audita est, cum 3.1
maiorem sonitum emisisset
illa parte, qua facilius loquebatur:
'uae me, puto, concacaui
me.' quod an fecerit,
nescio; omnia
certe concacauit.
quae in terris
postea sint acta superuacuum est referre.
scitis 5.1.1
enim optime, nec periculum est ne excidant quae
memoriae
gaudium publicum impresserunt:
nemo felicitatis
suae obliuis-
citur. in caelo quae
acta sint audite:
fides penes auctorem erit.
nuntiatur Ioui uenisse quendam bonae
staturae, bene canum; 2.1
nescio quid illum minari, assidue enim
caput mouere; pedem
dextrum trahere. quaesisse se cuius nationis esset: respondisse
nescio quid perturbato sono et uoce
confusa; non intellegere se
linguam eius: nec Graecum esse nec
Romanum nec ullius gentis 5
notae. tum Iuppiter Herculem, qui
totum orbem terrarum per- 3.1
errauerat et nosse uidebatur omnes
nationes, iubet ire et
ex-
plorare quorum hominum esset. tum Hercules primo aspectu
sane perturbatus est, ut qui etiam non omnia
monstra timuerit.
ut uidit noui generis faciem, insolitum
incessum, uocem nullius 5
terrestris animalis sed qualis esse
marinis beluis solet, raucam et
implicatam, putauit sibi
tertium decimum laborem uenisse. di- 4.1
ligentius intuenti uisus est quasi
homo. accessit itaque et quod
facillimum fuit Graeculo, ait:
τίς πόθεν εἰς ἀνδρῶν, ποίη πόλις ἠδὲ
τοκῆες;
Claudius gaudet
esse illic philologos homines: sperat
futurum 5
aliquem historiis suis locum. itaque et ipse
Homerico uersu
Caesarem se esse significans ait:
Ἰλιόθεν με φέρων ἄνεμος Κικόνεσσι
πέλασσεν
(erat autem sequens
uersus uerior, aeque Homericus:
ἔνθα δ’ ἐγὼ πόλιν ἔπραθον, ὤλεσα δ’
αὐτούς). 10
et imposuerat Herculi minime
uafro, nisi fuisset illic Febris, 6.1.1
quae fano suo relicto sola cum illo uenerat:
ceteros omnes deos
Romae reliquerat. 'iste' inquit
'mera mendacia narrat.
ego tibi
dico, quae
cum illo tot annis uixi: Luguduni natus est, Munati
municipem uides.
quod tibi narro, ad sextum decimum
lapidem 5
natus est a Vienna, Gallus germanus. itaque quod Gallum
facere
oportebat, Romam
cepit. hunc
ego tibi recipio
Luguduni
natum, ubi Licinus
multis annis regnauit. tu autem, qui
plura
loca calcasti quam ullus mulio perpetuarius,
[Lugudunenses]
scire debes multa milia inter Xanthum
et Rhodanum interesse.' 10
excandescit hoc loco Claudius et quanto potest
murmure iras-
2.1
citur. quid
diceret nemo
intellegebat. ille
autem Febrim duci
iubebat. illo gestu solutae manus, et
ad hoc unum satis firmae,
quo decollare homines solebat, iusserat
illi collum praecidi. pu-
tares omnes illius esse libertos: adeo illum nemo curabat. 5
tum Hercules 'audi me' inquit
'tu desine
fatuari. uenisti
huc, 7.1.1
ubi mures ferrum
rodunt. citius mihi uerum, ne tibi alogias
excutiam.' et quo terribilior esset,
tragicus fit
et ait:
'exprome propere
sede qua genitus cluas, 2.1
hoc ne peremptus
stipite ad terram accidas:
haec claua reges saepe mactauit
feros.
quid nunc profatu
uocis incerto sonas?
quae patria, quae gens mobile
eduxit caput?
5
edissere. equidem regna tergemini petens
longinqua regis,
unde ab Hesperio mari
Inachiam ad urbem nobile
aduexi pecus,
uidi duobus imminens fluuiis iugum,
quod Phoebus ortu semper obuerso uidet, 10
ubi Rhodanus ingens
amne praerapido fluit
Ararque, dubitans quo suos
cursus agat,
tacitus quietis adluit ripas
uadis.
estne illa tellus spiritus altrix
tui?'
haec satis animose et fortiter, nihilo
minus mentis suae non est
et 3.1
timet μωροῦ πληγήν. Claudius, ut uidit
uirum ualentem, oblitus
nugarum, intellexit neminem Romae sibi
parem fuisse, illic non
habere se idem gratiae: gallum in suo
sterquilino plurimum
posse. itaque quantum intellegi potuit,
haec uisus est
dicere: 'ego
4.1
te, fortissime deorum Hercule, speraui
mihi adfuturum apud
alios, et si qui a me notorem petisset, te fui nominaturus, qui
me
optime nosti. nam, si memoria repetis, ego
eram qui
tibi ante
templum tuum ius dicebam totis diebus mense Iulio et
Augusto. 5
tu scis quantum illic miseriarum ego contulerim,
cum causidicos
5.1
audirem diem et noctem. in quod si incidisses, ualde fortis licet tibi
uidearis, maluisses cloacas Augeae
purgare: multo plus ego ster-
coris exhausi. sed quoniam uolo * * * '
' * * * non mirum quod in curiam impetum
fecisti: nihil
tibi clausi 8.1.1
est. modo dic
nobis qualem deum istum fieri uelis. Ἐπικούρειος
θεὸς non potest esse: οὔτε
αὐτὸς πρᾶγμα ἔχει τι οὔτε ἄλλοις παρέχει.
Stoicus? quomodo potest
"rotundus" esse, ut ait Varro, "sine
capite, sine praeputio"? est aliquid in illo Stoici dei, iam uideo: 5
nec cor nec caput
habet. si mehercules a Saturno petisset hoc
2.1
beneficium, cuius mensem toto
anno celebrauit Saturnalicius
princeps, non tulisset. illum
deum <induci> ab Ioue, quem,
quantum quidem in illo fuit, damnauit incesti! Silanum
enim
generum suum occidit. "oro, per <quid>?" quod sororem suam, 5
festiuissimam omnium puellarum, quam omnes Venerem
uocarent, maluit
Iunonem uocare. "quare" inquit, "quaero
3.1
enim, sororem suam?" stulte, stude: Athenis dimidium licet,
Alexandriae totum. quia "Romae" inquis,
"mures molas
lin-
gunt", hic nobis curua corriget?
quid in cubiculo suo
faciat
nesci[o]et: iam "caeli scrutatur plagas".
deus fieri uult? parum 5
est quod templum
in Britannia habet, quod <hunc> nunc bar-
bari colunt
et ut deum orant μωροῦ εὐιλάτου
τυχεῖν?'
tandem Ioui uenit in mentem,
priuatis intra curiam moran- 9.1.1
tibus <senatoribus non licere> sententiam
dicere nec disputare.
'ego' inquit
'p.c., interrogare uobis permiseram, uos mera
ma-
palia fecistis. uolo ut seruetis
disciplinam curiae. hic, qualiscum-
que est, quid de nobis existimauit?'
illo dimisso primus inter- 2.1
rogatur sententiam
Ianus pater. is
designatus erat in kal.
Iulias
postmeridianus consul, homo, quantum uia sua fert,
qui semper
uidet ἅμα πρόσσω καὶ ὀπίσσω. is multa
diserte, quod in foro
uiu<eb>at, dixit, quae notarius
persequi non potuit et ideo
non 5
refero, ne aliis uerbis ponam quae ab
illo dicta sunt. multa dixit
3.1
de magnitudine deorum: non debere hunc uulgo dari
honorem.
'olim' inquit 'magna res erat deum fieri:
iam Fabam mimum
fecisti. itaque ne uidear in personam, non in rem dicere sen-
tentiam, censeo ne quis post hunc diem deus fiat ex his, qui
5
ἀρούρης καρπὸν ἔδουσιν aut ex his, quos
alit ζείδωρος ἄρουρα. qui
contra hoc senatus consultum deus factus
dictus pictusue erit,
eum dedi laruis et proximo munere inter nouos auctoratos
ferulis
uapulare placet.' proximus interrogatur
sententiam Diespiter
4.1
Vicae Potae filius, et ipse designatus consul, nummulariolus.
hoc
quaestu se sustinebat:
uendere ciuitatulas solebat. ad hunc belle
accessit Hercules
et auriculam illi tetigit. censet
itaque in haec
uerba: 'cum diuus Claudius et diuum Augustum sanguine con- 5.1
tingat nec minus diuam Augustam
auiam suam, quam ipse
deam esse iussit, longeque omnes mortales sapientia antecellat
sitque e re publica esse aliquem qui cum Romulo possit
"fer-
uentia rapa uorare", censeo
uti diuus Claudius ex hac die deus sit 5
ita uti ante eum quis optimo iure factus sit, eamque rem ad
Metamorphosis Ouidi adiciendam.' uariae erant
sententiae, et
6.1
uidebatur Claudius
sententiam uincere. Hercules enim, qui
uide-
ret ferrum suum in igne esse, modo huc modo illuc cursabat et
aiebat: 'noli
mihi inuidere, mea
res agitur; deinde tu si quid
uolueris, in uicem faciam: manus
manum lauat.'
5